کد مطلب:35723 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:22

گنجینه پرسمان » اعتقادات

عصمت داراي چه مراحل و مراتبي است و كدام مرحله محل بحث علما و دانشمندان ميباشد؟

عصمت داراي مراحل و مراتبي است كه به طور اجمال به آنها اشاره ميكنيم:
1- عصمت از نظر ايمان و عقيده به مبدأ و معاد و ... ،
2- عصمت در تبليغ و بيان مفاهيمي كه از طرف خداوند به ابلاغ آنها مأمور شده است،
3- عصمت در اعمال و رفتار. مرحله نخست از مراحل سه گانه فوق، مورد اتفاق تمام دانشمندان عقايد است و همگي اتفاق دارند كه پيامبران آسماني بايد در تمام ادوار زندگي از اشكال و خلل در اعتقاد مصون بوده باشند. يعني بايد مؤمن و موحد بوده، لحظهاي به خدا كفر نورزند، براي او شريك قرار ندهند، او را از صفات ناشايست مبرا و منزه دانند، به روز رستاخيز و سزاي اعمال معتقد باشند، و خلاصه از يك عقيده صحيح به طور كامل برخوردار باشند. منظور از عصمت در مرحله تبليغ، اين است كه پيامبران آسماني بايد آنچه را كه از آموزگار وحي دريافت ميدارند بدون كم و زياد در اختيار مردم بگذارند، و هرگز به خداوند دروغ نبندند و دستورات او را تحريف نكنند و رسالت خود را آنچنان كه خدا دستور داده است انجام دهند.
در لزوم عصمت انبيا در تبليغ رسالت خويش، احدي از علماي اسلام ترديد نكرده و همگي به طور اتفاق پيامبران را از بستن دروغ به خدا و شريعت وي منزه ميدانند؛ جز اينكه قاضي ابوبكر باقلاني دروغ و تحريف غير عمدي را براي پيامبران، كه بازگشت آن به موضوع خطا است، جايز دانسته است. گواه عصمت در اين مرحله بسيار روشن است. زيرا منظور از اعزام پيامبران اين است كه مردم را به دستورات سعادت آفرين الهي رهبري كنند و انتخاب فردي براي اين كار كه از دروغ و تحريف پروا ندارد نقض غرض ميباشد و هيچ فرد علاقمند به هدف خود، به چنين كاري اقدام نميكند. آري فشار بحث بر مسئله عصمت در مرحله سوم متمركز است، يعني عصمت پيامبران در اعمال و افعال خارجي خود كه ربطي به بيان و تبليغ احكام ندارد.
در باب اين مرحله از عصمت، ميان دانشمندان و علماي عقايد بحث و گفتگو است و اكنون به بيان اقوال علما درباره مطلق عصمت ميپردازيم:
1- پيامبران آسماني بايد از هر نوع گناه، اعم از صغيره و كبيره، مصون باشند و هرگز نبايد لحظهاي گرد گناه بگردند. اين نظر دانشمندان شيعه است.
2- پيامبران نسبت به گناهان بزرگ مصونيت دارند، ولي صدور گناهان صغيره از آنها مانعي ندارد، جز آن دسته از صغائر كه حاكي از پستي روح و موجب تنفر جامعه ميشود، مانند دزديدن يك لقمه نان يا يك عدد خرما، در اين صورت پيامبران براي حفظ غرض و هدف رسالت بايد نسبت به اين دسته از گناه نيز مصونيت داشته باشند. اين نظر بسياري از دانشمندان معتزله است.
3- مصونيت پيامبران نسبت به گناه بزرگ و كوچگ منحصر به صورت عمد است، ولي صدور هر نوع خلاف از آنان به طرز سهو و اشتباه بي مانع است. اين نظر از ابو علي جبائي نقل شده است.
4- از پيامبران آسماني همه نوع گناه در حال سهو (نه عمد) سر ميزند، چيزي كه هست صدور يك چنين گناه از افراد عادي بي اشكال است ولي صدور اين دسته از گناه از آنان خالي از مسئوليت و مؤاخذه نيست و نكته آن نيز اين است كه آنان بر اثر روح بلندي كه دارند ميتوانند خود را از هر نوع سهو و نسيان مصون بدارند و اگر در اين راه اهمال ورزند و نسيان و اشتباه بر آنها عارض گردد در اين صورت با اين دسته از گناهان، بسان گناهان عمدي معامله ميشود. 5- پيامبران هيچ نوع مصونيت از گناه ندارند و هر نوع گناه در حال عمد و سهو از آنها سر ميزند. اين نيز نظر گروهي از اخباريهاي اهل تسنن است.

---

: آية الله جعفر سبحاني
رسالت جهاني پيامبران و برهان رسالت